Żeby rozmawiać o technikach wytwarzania koronek należałoby najpierw ustalić, czym są koronki. Wydawałoby się, że każdy z nas intuicyjnie rozróżnia koronkowe tkaniny, gdy je widzi. W rzeczywistości wiele materiałów nazywanych potocznie koronkami z technicznego punktu widzenia nimi nie jest. Kłopot sprawia przede wszystkim różnica między koronką a haftem. Wyjaśnień jest wiele, ale najbardziej odpowiednie moim zdaniem jest to, które znalazłam w książce z 1888 roku „Embroidery and Lace: Their Manufacture And History From The Remotest Antiquity To The Present Day” autorstwa Ernesta Lefébure:
Zarówno podstawa jak i wzór koronki jest wykonany przez koronczarkę (w odróżnieniu od haftu, który stanowi pewną całość z materiałem, na którym naszyty jest ozdobny ścieg).
To z technicznego punktu widzenia. Poza tym oczywiście koronkę od innych wyrobów włókienniczych wyróżniają jej ażurowy charakter i walory artystyczne.
Jeszcze jedną cechą charakterystyczną koronek, na którą czasami się wskazuje (w różnych źródłach) jest fakt, że robótka wygląda z obu stron tak samo. Takiej zasady bym się raczej nie trzymała – to by zdyskwalifikowało kilka technik z opisywanej przeze mnie klasyfikacji;). Powiedzmy, że koronki wykonane poniższymi technikami z obu stron wyglądają co najmniej podobnie.
Dzisiaj będzie tylko pierwsza część klasyfikacji technik koronkarskich. Jest to wstępny podział, bardzo ogólny – szczegółami będę zajmowała się stopniowo w kolejnych postach.
Rozróżniamy: koronki igłowe, koronki klockowe, frywolitki, koronki siatkowe, koronki szydełkowe, koronki robione na drutach i koronki maszynowe.
Koronki igłowe – najstarsza technika koronkarska, w której podstawowym narzędziem koronczarki jest igła. Dzisiaj ta technika jest mniej popularna niż inne – chyba ze względu na swoją praco- i czasochłonność. Z tego samego powodu obecnie najczęściej wykorzystuje się ją przy ozdabianiu gotowych tkanin – obrębianiu brzegów lub robieniu ozdobnych aplikacji wszywanych np. w elementy ubioru. W różnych odmianach koronki igłowej mogą być stosowane dodatkowe narzędzia pracy, jak np. drewniana czy metalowa foremka używana przy wykonaniu koronek teneryfowych.
XVII-wieczna bordiura wykonana techniką igłową ze zbiorów Victoria & Albert Museum
Przykładowe sposoby wykonania koronki igłowej
Koronki klockowe – technika najbardziej kojarzona z tradycyjnym koronkarstwem, chyba w dużej mierze za sprawą wielu tekstów kultury związanych z tym tematem, które przestawiają właśnie kobietę pracującą nad koronką klockową, jak chociażby Koronczarka Vermeera (to tylko jeden z wielu przykładów). Do robienia koronek klockowych wykorzystywane są specjalne szpulki (tzw. klocki) z nawiniętą nicią oraz wałek, do którego przytwierdzony jest wzór. Koronczarka wypełnia wzór przeplatając nici między szpilkami gęsto przyczepionymi do wałka. W zależności od tradycji panujących w danym kraju narzędzia koronczarki (zarówno klocki, jak i wałki) mają różny kształt i wielkość. Zamiast wałka używa się niekiedy poduszki (płaskiej podkładki).
Koronczarka Vermeera (ok 1669–1670)
Belgijski kołnierzyk wykonany techniką klockową (ok. 1630) ze zbiorów Victoria & Albert Museum
Na tym wielokrotnie kończy się klasyfikacja „prawdziwych koronek”. Znajdzie się jednak jeszcze kilka technik (większość z nich stała się popularna później), które nie bez powodu nazywane są koronkarskimi. O nich napiszę w oddzielnym poście.
Dodaj komentarz