Wzornik koronek Księżnej von Pless

Po długiej przerwie wracamy do cyklu o księżnej Daisy von Pless. Zamierzałam wstawić to dopiero jutro, ale skoro nie mam specjalnego tematu na 11 listopada, to tym bardziej nie będę w Święto Niepodległości pisać o przemyśle koronkarskim pod zaborem pruskim. Można by rzec, że jutro ten temat straciłby nieco na aktualności :).

Co konkretnie robiły koronczarki ze Szkół Koronkarstwa Księżnej von Pless? Na szczęście zachował się wzornik śląskich koronek, więc możemy dzisiaj podziwiać przykłady autentycznych robótek, które można było nabyć w sklepach z koronkami księżnej pszczyńskiej.  Przyznam, że „podziwiać” to nie jest określenie trafne w stu procentach. Niektóre okazy wywołały u mnie swoją bujnością przede wszystkim zdumienie, a dopiero później podziw :). Tak naprawdę każdy wzór jest imponujący choćby z uwagi na jego zawiłość i pracochłonność. Jeśli chodzi o wrażenia estetyczne, to wszystko jest kwestią gustu, a w tym wypadku dodatkowo mody panującej na początku XX. wieku.

Jak wynika ze zdjęć, w szkołach koronkarstwa Księżnej von Pless robiono przede wszystkim koronki klockowe i igiełkowe lub ich kombinacje. Jeśli do tej pory czytając o śląskich koronkach wyobrażaliście sobie damy zakutane od stóp do głów w koronkowe suknie, to nadszedł moment rozczarowania. Pod okiem Daisy nie powstawały suknie (może pojedyncze sztuki), a raczej akcesoria: kołnierzyki, rękawiczki, mankiety, bordiury do chusteczek (i nie tylko), aplikacje oraz motywy koronkowe do wszycia w większą całość.

Oto niewielka próbka wzornika. Resztę można obejrzeć w bibliotece Cyfrowy Dolny Śląsk. Publikacja nosi tytuł Musterbuch des Deutschen Vereins für Schlesische Spitzenkunst.

Inne teksty z cyklu o Szkołach Koronkarstwa Księżnej von Pless:

Księżna Daisy von Pless – początek cyklu

Szkoły Koronkarstwa Księżnej von Pless 

Skandal w wyższych sferach ze śląską koronką w tle

Księżna Daisy i marketing

Read Full Post »

Księżna Daisy i marketing

Sposób, w jaki Daisy rozwijała swoje szkoły i sklepy z koronkami świadczy o tym, że księżna miała pewien pomysł, co robić, aby trafić do zamożnej, modnej klienteli. Zadbała na przykład o odpowiednią publiczność na berlińskiej wystawie koronek. Wydarzenie zorganizowała na dwa dni przed urodzinami cesarza (najprawdopodobniej 25 stycznia 1913 roku) z myślą o dygnitarzach i wysoko postawionych gościach obecnych w tym czasie na dworze, którzy przy okazji zwiedzą wystawę. Daisy promowała również wyroby śląskich koronczarek wśród znajomych z angielskich wyższych sfer.

Wilhelm II Hohenzollern – cesarz niemiecki i król Prus

Księżna pszczyńska nie tylko poprawiła sytuację ekonomiczną koronczarek. Pewien przewrót dokonał się pod wpływem Daisy właśnie w kwestii wzorów. To ona zadecydowała, że należy nie tylko udoskonalić jakość śląskich koronek, ale również unowocześnić przestarzałe wzory, według których są one robione. Pod szyldem księżnej skończono z imitacjami brukselskich koronek sprzedawanych jako produkt śląski. Sukces wystawy w Berlinie sprawił, że księżna nabrała rozpędu w swoich koronkarskich planach. Wykupiła szkołę koronkarstwa od pani Amelie Metzner (prawdopodobnie w 1917 roku) i podjęła rozmowy z koronczarkami z Włoch i z Azorów z myślą o tym, aby sprowadzić na Śląsk nowych nauczycieli, rozszerzając tym samym paletę wzorów lokalnych produktów. Do sprzedaży trafiały wyłącznie oryginalne koronki wysokiej jakości.

Wykorzystując własną popularność Daisy otworzyła elegancki sklep z koronkami pod szyldem „Szkoły Koronkarstwa Księżnej von Pless” (Spitzenschulen der Fürstin von Pleß) w centrum Jeleniej Góry, na przeciwko drogiego hotelu. Miało to zwiększyć dochody z koronek. Po Jeleniej Górze (Hirschberg) przyszedł czas na kolejne sklepy w modnych uzdrowiskach: Cieplicach Śląskich-Zdroju (Bad Warmbrunn), Szklarskiej Porębie (Schreiberhau), Wiesbaden, Bad Nauheim oraz w miastach: Berlinie, Monachium, Hanowerze, Hamburgu i Królewcu (Königsberg).

Poprzednie teksty z cyklu nt. szkół  koronkarskich Daisy von Pless:

Księżna Daisy von Pless – początek cyklu

Szkoły Koronkarstwa Księżnej von Pless 

Skandal w wyższych sferach ze śląską koronką w tle

Zapraszam na kolejne teksty – już niedługo.

 

 

 

 

Read Full Post »

Szkoły Koronkarstwa Księżnej von Pless

Mimo, że przemysł koronkarski na Śląsku generalnie podupadał na przełomie XIX i XX wieku, księżna Daisy von Pless kilkukrotnie miała okazję podziwiać efekty pracy koronczarek z regionu. W 1908 roku księżna odwiedziła jedną z koronczarek w Karkonoszach, w miejscowości Kowary (wówczas Schmiedeberg), od której dowiedziała się, jak nieciekawa jest sytuacja kobiet parających się tym rzemiosłem. Koronczarki pracowały w domach, a ich dochody były uzależnione od nieuczciwych pośredników (w wielkim skrócie – ale o tym innym razem). Daisy opisała los śląskich koronczarek w długim liście do niemieckiej cesarzowej, prosząc o wsparcie w swoim nowym przedsięwzięciu.

Szkoła Koronkarstwa Księżnej von Pless znajdowała się przy dzisiejszej al. Wojska Polskiego w Jeleniej Górze. Źródło: fotopolska.eu.

Księżna planowała przerwać niekorzystną zależność kobiet od pośredników. W praktyce Daisy początkowo mogła liczyć jedynie na siebie. Z początkiem 1909 roku księżna przyjęła patronat nad Niemieckim Związkiem Koronkarstwa na Śląsku (Deutsche Verein für Schlesische Spitzenkunst), przez kilka pierwszych miesięcy patronowała związkowi wspólnie z pruską księżniczką Cecylią – żoną następcy tronu. Później osamotniona w swoich działaniach Daisy postanowiła założyć szkołę koronkarską z nadzieją, że lokalne rzemiosło zyska dzięki temu na popularności i będzie kojarzyło się z klasą i prestiżem. Było to jednak mylne założenie.

Księżniczka pruska Cecylia Mecklenburg-Schwerin, żona następcy tronu.

Daisy nawiązała współpracę z założycielkami Szkoły Artystycznego Koronkarstwa w Jeleniej Górze (Schule für künstlerische Nadelspitzen, powstała w 1906 roku) – Margarethe Bardt i baronową von Dobeneck. W szkole uczono nie tylko koronkarstwa, ale również m.in. haftu. Panie miały nieco inną wizję szkoły niż księżna pszczyńska, co było powodem konfliktów. Daisy stawiała na prestiż oraz realizację celów społecznych i handlowych, a baronowa i pani Bardt chciały skupić się przede wszystkim na zwiększaniu wartości koronek poprzez rozwijanie umiejętności uczennic. Daisy wykupiła ich szkołę w maju 1911 roku i zatrudniła obie panie jako nauczycielki. Jej przedsięwzięcie zaczęło gwałtownie się rozwijać pod nazwą Szkoła Koronkarstwa Księżnej von Pless (Spitzenschule der Fürstin von Pless). Pierwsza głośna wystawa prac lokalnych koronczarek odbyła się już w sierpniu 1911 roku w Grand Hotelu w Szczawnie Zdroju (Bad Salzbrunn).

Tak dziś wygląda Grand Hotel w Szczawnie Zdroju.

Takich placówek z czasem powstało więcej (w sumie kilkanaście – o 14 wiem na pewno). Szkoły koronkarstwa prowadziły działalność o charakterze charytatywnym – szkoła udostępniała swoim koronczarkom wzory, wykonane koronki były sprzedawane, a stuprocentowy zysk – oddawany rzemieślniczkom. Z bezpłatnej nauki rzemiosła korzystać mogły zarówno bardzo młode, jak i starsze kobiety – z reguły były to osoby niezamożne.

Ten tekst jest elementem cyklu o działalności Daisy von Pless na rzecz śląskiego koronkarstwa. Wstęp do serii notek można przeczytać tutaj. Kolejne części w przygotowaniu :).

Read Full Post »